Opis implementacji QtA w przedmiocie chemia

W ramach zrealizowanego projektu „E-nauczyciel przyrody. Zintegrowane środowisko edukacyjne dla rozwijania myślenia naukowego, umiejętności informacyjnych oraz kompetencji językowych uczniów II i III etapu edukacyjnego” zrealizowanych zostało 30 scenariuszy z chemii na poziomie gimnazjum i 30 z przyrody na poziomie szkoły podstawowej.

Włączenie metody QtA do systemu nauczania chemii i przyrody pomogło, naszym zadaniem, w zmobilizowaniu uczniów do wnikliwej analizy materiału kształcenia przyrodniczego w kontekście zdarzeń z życia codziennego oraz w wykształceniu umiejętności krytycznego analizowania informacji przekazywanych przez różnego rodzaju media. Inaczej mówiąc metoda QtA usprawniła uczniowskie rozumienie tekstów informacyjnych, pomogła w rozwijaniu umiejętności rozmowy w ogóle, a szczególnie dyskusji w zakresie zagadnień przyrodniczych i naukowych.

Wybranymi do omówienia zagadnieniami były: procesy konwekcji (ciepło i ruch wody), zamarzanie i krzepnięcie, twardość wody, rozpuszczalność gazów, korozja, paliwa przyszłości, a także zasady bezpiecznego korzystania ze środków udrażniających rury, z wody amoniakalnej, rozsądnego spożywania coca-coli i wód gazowanych oraz środków na zgagę. Z każdym z nich spotykamy się codziennie, często nie rozumiejąc przyczyny i skutków danego zjawiska. I tak na przykład wszyscy wiedzą, że woda zamarzając zwiększa swoją objętość, lecz rzadko kto rozumie dlaczego tak się dzieje. Wielu pije coca-colę, lecz nikogo nie interesuje tak naprawdę jej skład i to nie tylko w kontekście obecnego w niej kwasu fosforowego(V), ale w odniesieniu do zawartego w niej cukru (2 litrowa cola zawiera szklankę cukru). Podobnie rzecz się ma z innymi sytuacjami. Metoda QtA w przypadku chemii dawała więc okazję bezstresowego porozmawiania o tych sytuacjach, ale także, dzięki licznym animacjom Flash, samodzielnego inicjowania takich zdarzeń i obserwowania ich skutków oraz zajrzenia w głąb materii (np. przyjrzenia się procesowi korozji w kropli wody). W ten sposób uczniowie poznali niezwykłą rozpuszczalność amoniaku, co w sytuacji klasy szkolnej byłoby dość trudne do wykonania ze względu na jego właściwości toksyczne. Obecność wirtualnej nauczycielki Moniki pozwaliła bezpiecznie powtórzyć poznane treści nawet najsłabszemu uczniowi. Z kolei interaktywne zadania stały się nie tylko miejscami do kontroli i oceny wiadomości i umiejętności, ale również okazją do wspaniałej zabawy i przygotowania do działań manualnych w rzeczywistości laboratoryjnej.

Wydaje się, że metoda QtA pomogła zmienić mentalność uczniów (otworzyć ich na aktywną rozmowę i poszukiwanie rozwiązań), ale także (a może przede wszystkim) zmieniła mentalność nauczycieli, którzy z racji przeładowanych programów, ale również rutynowego postępowania w nauczaniu na co dzień nie znajdywali dotychczasczasu na korzystanie z tego typu dyskusji. Nie mówimy, że prowadzili lekcje w sposób podający, bo tak w przypadku chemii się nie dzieje, ale że raczej były to metody oglądowe, niekiedy problemowe, niekiedy praktyczne, ale rzadko dające uczniowi okazję do w pełni samodzielnych poszukiwań.

Reasumując: Uważamy, że zaprojektowane przez nas animacje nawiązujące w nietypowy sposób do znanych uczniom zjawisk fizyko-chemicznych oraz przebieg rozmowy QtA na ich temat zachęcił uczniów do dyskusji nad postawiony problemem, poprawił aktywizację uczniów do formułowania i wyrażania swoich opinii na temat tychże zjawisk i problemów, w tym związanych z ochroną środowiska naturalnego i warunkami bezpiecznego życia we współczesnym świecie. Dzięki określonej przez metodę QtA strategii komunikacji nauczyciel chemii i przyrody byli w stanie podtrzymywać oraz kierować dyskusją w taki sposób, że w konsekwencji wymiany pomysłów i poglądów uczniowie dochodzili do poprawnych naukowo wyjaśnień, które weryfikowali w serii interaktywnych zadań.