Keuzevak Nederlandse taalkunde

Dit jaar geeft Camiel Hamans een serie seminaries taalkunde: Taalpolitiek in de Lage Landen en Europa, De Nederlandse diftongering en Samenstelling in het Nederlands. Studenten van de BA2 (en andere geïnteresseerden uit de BA3, MA1, ...) kunnen dit vak kiezen als keuzevak.

Seminarie beschrijvingen Eerste Semester 2013-4

Bestemd voor 2e jaars Nederlands ( en andere belangstellenden)

30 uur, 2 ECTS punten

Blokcursussen in de periode 4-25 november 20.13 en 5-24 januari 2014

(de lessen zijn dus niet elke week, maar twee keer per semester worden er een paar lessen in één week gegeven)

Docent: Camiel Hamans

a. Taalpolitiek in de Lage Landen en Europa

In dit seminarie zullen een aantal onderwerpen behandeld worden uit de Nederlandse, Belgische en Europese taalpolitiek. Een van die thema’s is de positie en officiële erkenning van het Fries. Een ander is vanzelfsprekend de Belgische Taalstrijd. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de erkenning van Regionale en Minderheidstalen in Europa en de consequenties die dit heeft voor de positie van het Nedersaksisch en het Limburgs in Nederland. Tenslotte zal de steeds groeiender invloed van het Engels als lingua franca in Europa besproken worden.

Collegetijd:

taalpolitiek maandag 15.-16.30 (603), woensdag 16.45-18.15 (610) en vrijdag 16.45-18.15 (201)

b. De Nederlandse diftongering

Het Nederlands kent twee uitzonderlijke diftongen: ei/ij en ui. Deze tweeklanken zijn niet alleen moeilijk uit te spreken, ze hebben ook een bijzondere historische achtergrond. In dit seminarie wordt op de geschiedenis van ei/ij en ui, die een van de best gedocumenteerde taalveranderingen van een Europese taal is, nader ingegaan.

De verandering begint in de 16e eeuw. Een van de theorieën is die van Kloeke, die doordat Bloomfield die in zijn befaamde boek Language opgenomen heeft, wereldberoemd geworden is. Deze vroege sociolinguistische theorie beschrijft de diftongering als een verandering uitgaand van een taalcentrum. Naderhand is er kritiek gekomen op deze opvatting van Nederlandse fonologen, filologen en dialectologen. Zij geloven veeleer in een intern taalkundig proces dat door de invloed van vroege grammatici en schoolmeesters is gestopt.

Modernere theoretici verklaren het diftongeringsproces als een gevolg van het ontstaan van een algemene taal, die het gevolg was van de komst in de 17e eeuw van veel buitenlandse, vooral Duitse, immigranten naar Amsterdam. De geschiedenis van de Nederlandse diftongering is op deze wijze beschouwd een spiegel van het ontstaan van het standaard Nederlands.

Collegetijd:

maandag 16.45 - 18.15 (603), woensdag 18.30 - 20.00 (610 en vrijdag 18.30 - 20.00 (201)

Seminariebeschrijving Tweede Semester

c. Samenstelling in het Nederlands

Dit seminarie is een inleiding in de morfologie, in het bijzonder in woordvorming/afleiding. Nederlands wordt daarbij gebruikt als voorbeeldtaal. Omdat in de Nederlandse morfologie inflectie (buiging) geen erg belangrijke rol speelt, is woordvorming het belangrijkste thema. Een van de bijzondere verschijnselen bij samenstellingen in het Nederlands is dat een zelfde formeel proces tot semantisch volstrekt verschillende resultaten kan leiden. Poezenvlees bijvoorbeeld, een samenstelling van poes en vlees is geen vlees van de poes, zoals kippenvlees wel vlees van een kip is, maar juist vlees voor de poes. Hoe dit semantische verschil verklaard en beschreven moet worden, wordt naast de formele kanten van de Nederlandse woordvorming, uitvoerig besproken in dit seminarie.

De periode waarin dit blokcollege gegeven zal worden is van 3- 21 maart 2014 en van 5-23 mei 2014.

Dagen en uren zijn nog niet bekend.