Christina Lammer (Köln)

Identiteit en de ander in Doeschka Meijsings oeuvre – een exemplarisch onderzoek

‘[V]an de trappen van het huis zag ik de mooiste man in het zonlicht stappen[.] Hij was gekleed in een wit pak en […] diep zwart met zwart, dicht krullend haar.’ In dit fragment uit Doeschka Meijsings (1947-2012) roman De tweede man (2000, p. 43) beschrijft de ik-verteller Robert Martin de bedoeїen Chaїm, de geliefde van zijn overleden broer Alexander. Chaїm, hier geschetst als other, en Robert zijn exemplarische personages uit Meijsings oeuvre: ze zijn ertoe gedwongen hun sociaal-culturele posities te herzien wat hun identiteit ontwricht. Chaїm nam afstand van zijn verleden als bedoeїen en moest leren in de Westerse samenleving te leven maar op grond van zijn uiterlijk, afkomst en seksuele geaardheid kon hij geen voet vatten. Robert meet zich met moeite een nieuwe levensstijl aan die hem is opgedwongen door de erfenis van Alexander. Ook de identiteit van het hoofdpersonage van de roman Over de liefde (Doeschka Meijsing, 2008) is ontwricht. Net als Robert is de ik-verteller Philipa van der Steur (Pip) geconfronteerd met buitengewone sociale posities van mensen die haar dierbaar zijn waardoor ze haar eigen identiteit moet herzien. De roman beschrijft hoe zij het proces van heridentificatie probeert te ontvluchten. In een derde roman van Meijsing, 100% Chemie (2002), zoekt de ik-verteller, een Duits-Nederlandse migrantendochter, juist de confrontatie met haar hybride identiteit. In een vergelijkende analyse van deze drie romans onderzoek ik de hierboven beschreven processen van identificatie en othering vanuit cultural memory theory (specifieker: counter memory theory) en identity theory. Concreet analyseer ik hoe Meijsing othering inzet als een uiting van sociaal-culturele diversiteit in Nederland, zoals gerepresenteerd door de personages Robert, Pip en de ik-verteller van 100% Chemie. Ook kunnen literaire figuren als Chaїm aanwijzen hoe de Nederlandse cultuur is afgezet tegen andere (nationale) culturen. In mijn paper wil ik aan de hand van het gekozen tekstcorpus laten zien dat cultural memory theory een productieve benadering vormt voor Meijsings oeuvre.