Katarzyna Tryczyńska (Wrocław)

Enkele opmerkingen over culturele asymmetrie aan de hand van de Nederlandse vertalingen van As en diamant, De kleine apocalyps en Dukla.

In de huidige vertaalopvattingen gaat men ervan uit dat het vertalen moet worden gesitueerd in een culturele, maatschappelijke en historische context, die de manier bepaalt waarop het vertaalproces gebeurt en de vertaling later in de doelcultuur functioneert. Dit betekent dat de functie van vertalen in een maatschappelijk-culturele context moet worden beschouwd met het oog op de soms vergaande gevolgen en de invloed op het nationale literaire systeem waarin een vertaalde tekst komt te functioneren.
In deze bijdrage wordt aandacht besteed aan de scheppende rol van literaire vertalingen ten opzichte van de nationale literaturen en de wederzijdse invloed van deze literaire systemen op elkaar. Dit geldt ook voor vertalingen die als parallelle teksten in verschillende talen horen te ontstaan alsook worden vertaald op een manier die de culturele specificiteit in plaats van te benadrukken enigszins verbergt. Het uitgangspunt van de onderhavige bijdrage vormen Poolse cultuurgebonden elementen bij de vertaling in het Nederlands. Tot de geselecteerde Poolse literaire werken en hun vertalingen die hier onder de loep worden genomen, behoren onder andere As en diamant, De kleine apocalyps en Dukla. Er wordt kort ingegaan op de vertaalkeuzes, de moeilijkheden die door de culturele geaardheid geconstitueerd worden, om vervolgens de al dan niet aanwezige tendensen in de toepassing van bepaalde vertaaloplossingen en de gevolgen daarvan te bespreken. De analyse van de voornoemde kwesties dient voornamelijk ertoe om te tonen: in hoeverre de vertaling als een brug tussen de nationale literaturen en culturen fungeert, als zodanig de culturele overdracht bevordert, alsmede wat voor implicaties het heeft voor het vertaalonderzoek en de vertaalpraktijk.