English versionOpis konferencji
CLASH 2018 – 7-8 grudnia Wydział Anglistyki Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Wydział Neofilologii (Trans)nacjonalizm i (trans)graniczność – od polityki do poetyki Po znamiennych słowach Lindy Hutcheon „Let’s just say it. It’s over” (Po prostu powiedzmy to. To już koniec.), odnoszących się do postmodernizmu, trudno dalej utwierdzać się w przekonaniu, że jego trzy podstawowe idee (zakwestionowanie obiektywnego statusu realnego świata, prawdy i wielkich narracji) w dalszym ciągu pozwolą na zmiany zachodzące we wszystkich dziedzinach humanistyki. Szok przeżywany w obliczu realnego zagrożenia terroryzmem zmusił społeczności światowe do odrzucenia narracji o świecie Zachodu jako miejscu sukcesu, dobrobytu i powszechnego zadowolenia. Zakwestionowanie post-teorii (post-modernizmu, post-nacjonalizmu, post-kolonializmu) jako koncepcji niezdolnych do radzenia sobie z problemami XXI wieku doprowadziło do zwrotu w stronę neorealizmu (Toth 2010), nowego realizmu (Ferraris 2014) czy metamodernizmu (Vermeulen, Akker 2010). Niezależnie od proponowanych określeń przedstawicieli tych nowych kierunków łączy przekonanie, że można dostrzec częściowy powrót do wiary w świat realny, wielkie narracje oraz rosnącą potrzebę obiektywnej prawdy w czasach zdominowanych przez subiektywizm informacji czy post-prawdy. Otwartą kwestią pozostaje to, na ile widziany w ostatnich latach powrót do wielkich narracji narodowościowych czy narastający strach wobec innych kultur nie oznacza częściowego kroku wstecz – do idei narodowości, jako tożsamości wyobrażonej, postulowanej w latach 80. przez Benedykta Andersona. Niespójność tradycyjnego pojęcia tożsamości narodowej w zetknięciu z dynamicznie globalizującym się światem podkreślał ostatnimi czasy również Zygmunt Bauman w Obcym u naszych drzwi (2016) czy, na gruncie polskim, Przemysław Czapliński w Poruszonej mapie (2016). Rodzi się więc pytanie – czy zmiany, jakie już zaszły w społeczeństwach europejskich, można odwrócić? Czy możliwy oraz pożądany jest powrót do wielkich narracji rodem z epoki dziewiętnastowiecznego realizmu, do wiary w obiektywną prawdę czy realności świata, w jakim żyjemy? Czy jest jeszcze miejsce dla takich pojęć jak np. granica? Czy skazani jesteśmy na wybieranie pomiędzy narodowym a uniwersalnym charakterem zjawisk czy może istnieje inna, nowa forma ich współczesnego opisywania (Balcerzan 2015)? I być może najważniejsza kwestia – jaką rolę powinna pełnić dziś humanistyka w obliczu zachodzących zmian? Będąc przekonani, że bardziej niż kiedykolwiek wcześniej należy pochylić się nad zagadnieniem tożsamości (oscylującym pomiędzy narodowością i transnarodowości, a także związanym z nim pojęciem granicy), chcielibyśmy otworzyć pole do dyskusji nad wszelkimi możliwymi ujęciami tych terminów. Od polityki począwszy, poprzez nauki społeczne, lingwistykę, kulturoznawstwo, po literaturę i teorię literatury. Zapraszamy do wygłaszania dwudziestominutowych referatów na tematy oscylujące wokół (choć nie tylko):
- tożsamości narodowej, etnicznej, kulturowej, religijnej w literaturze i kulturze,
- ruchów migracyjnych i wizji imigrantów w mediach, literaturze i kulturze,
- problemu diaspory i mniejszości narodowych,
- budowania i znoszenia murów oraz granic wyobrażonych między społecznościami,
- retoryki dyskursów pro- i antyimigracyjnych,
- migracji i wypędzenia,
- barier językowych w komunikacji osób migrujących i sposobów ich przekraczania,
- relacji pomiędzy językiem a tożsamością,
- język(ów) pogranicza,
- pokrewieństwa i sąsiedztwa języków,
- interakcji językowych,
- pojęcia literatury narodowej, literatury pogranicza, transgraniczności literatur,
- podróżowania jako elementu przekraczania granic – motyw podróży, ale również podróżowanie motywów, tropów, wpływów literackich i kulturowych,
- relacji centrum/peryferia: kolonizacji, postkolonizacji, dekolonizacji,
- narodowego charakteru teorii literatury (literaturoznawstwo polskie, niemieckie, francuskie itd.),
- pojmowania transnarodowości w humanistyce,
- problemu granic w dziedzinach nauk humanistycznych, transgraniczności pojęć w naukach humanistycznych.
CLASH 2018 – 7.–8. prosince 2018 Fakulta anglistiky Fakulta polské a klasické filologie Fakulta moderních filologií (Trans)nacionalismus a (trans)hraničnost – od politiky k poetice Po prorockých slovech „Let’s just say it. It’s over.“ (Přiznejme si to. Je to pryč.), která Linda Hutcheon pronesla na adresu postmodernismu, bychom jen těžko mohli setrvávat v přesvědčení, že jeho tři základní myšlenky (zpochybnění objektivního statusu skutečného světa, pravdy a velkých příběhů) budou nadále připouštět změny, k nimž dochází ve všech oblastech humanitních věd. Šok prožitý tváří v tvář reálnému nebezpečí terorismu přinutil světová společenství odmítnout příběh o západním světě jako místě úspěchu, blahobytu a všeobecné spokojenosti. Zpochybnění post-teorií (post-modernismu, post-nacionalismu a post-kolonialismu) coby koncepcí, které nejsou schopny poradit si s výzvami a problémy 21. století, vedlo k obratu k neorealismu (Toth 2010), novému realismu (Ferraris 2014) či metamodernismu (Vermeulen, Akker 2010). Nezávisle na tom, jaké označení představitelé těchto nových proudů navrhli, je spojuje přesvědčení, že jsme svědky částečného návratu k víře v reálný svět a velké příběhy, a také rostoucí poptávky po objektivní pravdě v časech, jimž vládne subjektivismus informací či post-pravda. Otázkou však zůstává, zda tento návrat k velkým národním příběhům či narůstající strach z jiných kultur, které v posledních letech sledujeme, nepředstavují částečně krok zpět k myšlence národnosti coby identitě vzniklé z imaginace společenství, jak ji v 80. letech postuloval Benedict Anderson. Na rozpor mezi tradičním pojetím národní identity a dynamicky se globalizujícím světem v poslední době upozorňovali také Zygmunt Bauman v Cizincích před branami (2016) nebo v polském prostředí Przemysław Czapliński v Rozrušené mapě (Poruszona mapa, polsky 2016). Vyvstává tak otázka: je možné změny, k nimž již v evropských společnostech došlo, zvrátit? Je návrat k velkým příběhům zrozených z realismu 19. století, k víře v objektivní pravdu a reálnost světa, v němž žijeme, žádaný a žádoucí? Existuje ještě prostor pro takové pojmy, jako je např. hranice? Jsme odsouzeni volit mezi národním a univerzálním charakterem jevů, nebo existuje jiný, nový způsob, jak současné jevy popisovat? (Balcerzan 2015) A otázka možná nejdůležitější: jakou roli by dnes tváří v tvář těmto změnám měla hrát humanitní věda? Jsme přesvědčeni, že dnes je více než kdykoli předtím potřeba důkladně se zaměřit na otázku identity oscilující mezi národností a transnárodností a s ní spojený pojem hranice. Chceme proto vytvořit prostor pro diskusi nad všemožnými pojetími těchto termínů – od politiky přes společenské vědy, lingvistiku, kulturologii až po literaturu a literární teorii. Zveme vás k účasti na konferenci formou 20minutových referátů soustředěných – ač nikoli výhradně – kolem následujících témat:
- Národní, etnická, kulturní a náboženská identita v literatuře a kultuře,
- migrace a obraz imigrantů v médiích, literatuře a kultuře,
- problematika diaspor a národnostních menšin,
- stavba a boření zdí a pomyslných hranic mezi společenstvími,
- rétorika pro- a protiimigračních diskursů,
- migrace, vyhnání a odsuny,
- jazykové bariéry v komunikaci migrujících osob a způsoby, jak je překonávat,
- vztah mezi jazykem a identitou,
- jazyk(y) pohraničí,
- jazyková příbuznost a jazykové sousedství,
- jazykové interakce,
- pojmy národní literatury, literatury pohraničí, transhraničnost literatury,
- cestování jako prvek překračování hranic – motiv cesty, ale také cestování motivů, tropů, literárních a kulturních vlivů,
- vztah mezi centrem a periferií: kolonizace, postkolonizace, dekolonizace,
- pojem národního charakteru literární teorie (polská, německá, francouzská atd. literární věda),
- pojem transnárodnosti v humanitních vědách,
- problém hranic v oborech humanitních vět, transhraničnost pojmů v humanitních vědách.