Submitted by grzegorz on 2 October, 2020 - 17:15.
Zajęcia ogólnouniwersyteckie dla studentów studiów niderlandzkich: można wybrać zajęcia, które mają min. 3 pkt ECTS z puli Wydziału Anglistyki (zajęcia proseminaryjne II i III rok, w języku angielskim), z puli Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej (w języku polskim; wkrótce będą ogłoszone) oraz kurs prof. Wojciecha Sowy (opis poniżej).
Uwaga: studenci wybierają zajęcia sami i się na nie zapisują, jeśli są na nich miejsca.
Wybrane motywy indoeuropejskiej poezji heroicznej
słowa klucze: język praindoeuropejski, rekonstrukcja kulturowa, religia i mitologia porównawcza, kultura Słowian
dr hab. Wojciech Sowa, prof. UAM
Plemiona indoeuropejskie — użytkownicy rekonstruowanego przez badaczy języka, tzw. praindoeuropejskiego, czyli wspólnego przodka większości języków europejskich prawdopodobnie żyli na obszarach stepowych Eurazji pięć-sześć tysięcy lat temu. Kurs poświęcony będzie badaniu tradycyjnych mitologii, wierzeń i poezji Indoeuropejczyków i wskazywaniu na te odziedziczone elementy, które są wspólne dla wielu dawnych i współczesnych kultur. Dzięki osiągnięciom językoznawstwa historycznego możemy być pewni, że poezja heroiczna stanowiła jeden z ważniejszych komponentów kultury indoeuropejskiej. Różne historycznie poświadczone tradycje przechowują elementy tej wspólnej przeszłości, np. grecka, italska (łacińska), celtycka, germańska czy staroindyjska. Zajęcia stanowią próbę zidentyfikowania elementów starożytnego, indoeuropejskiego dziedzictwa w materiale (zachodnio)słowiańskim: wygląda na to, że na obszarze zachodniosłowiańskim (średniowiecznej Polski, Królestwa Czech i Górnych Węgier) elementy starożytnej, przedchrześcijańskiej tradycji zostały zapomniane wraz z pojawieniem się nowej, dominującej religii i w konsekwencji wytworzenia nowych warunków ideologiczno-kulturowych. Wydaje się jednak, że także i tutaj fragmenty indoeuropejskiej mitologii dają się odnaleźć w średniowiecznej literaturze, część z nich żyje do dziś jako elementy słowiańskiego folkloru.
TEMATY (proponowane):
- językoznawstwo historyczno-porównawcze i rekonstrukcja kulturowa: tradycja literacka indoeuropejska, metody badawcze, gatunki i elementy poetyki indoeuropejskiej
- od indoeuropejskiego do słowiańskiego – zaplecze lingwistyczne: staropolski i staroczeski – kontekst historyczny i kulturowy; chronologia literatury staropolskiej; tradycja tekstowa
- Smocza jama: smok w kulturze indoeuropejskiej
- Kruk w mitologii indoeuropejskiej
- Postać królowej: kobiety-królowe-wojowniczki w tradycjach indoeuropejskich
- Konflikt dwóch braci
- “Myszy i ludzie”: saga o księciu Popielu
- Kołodziej i założenie dynastii
- Saga o początkach Słowian: Lech Czech i Rus
- “Nowy Świt”: chrystianizacja Słowian i rola pisma wśród narodów słowiańskich
- Echa przeszłości: element indoeuropejskie w zachodniosłowiańskim folklorze (np. Poniedziałek Wielkanocny, Król Węży, bohater indoeuropejski jako wyjęty spod prawa, włosy i las; styl formularny poezji indoeuropejskiej, itd.).
Wymagania zaliczeniowe obejmują regularną obecność na zajęciach, aktywne uczestnictwo i test końcowy
Źródła:
Mistrz Wincenty Kadłubek: Kronika polska. Wrocław: Ossolineum, 1996
Anonima tzw. Galla Kronika, czyli dzieje książąt i władców polskich. Karol Maleczyński (ed.). Kraków: 1952, (Monumenta Poloniae Historica, seria II, T. 2)
Gesta Principum Polonorum. The Deeds of the Princes of the Poles. Paul W. Knoll, Frank Schaer, Budapest, New York: 2003, Central European Medieval Texts, Volume 3
Chronica Poloniae maioris. Brygida Kürbis (ed.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, (Monumenta Poloniae Historica series nova, Vol. 8.)
Kronika wielkopolska. Brygida Kürbis (ed.). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2010
Literatura
Anthony, David W. (2007), The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World, Princeton.
Banaszkiewicz, J. (1986), Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa
Banaszkiewicz, J. (1998), Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław.
Benveniste, Emile (1973), Indo-European Language and Society. Coral Gables.
Janda, Michael (2005), Elysion. Entstehung und Entwicklung der griechischen Religion, Innsbruck.
Janda, Michael (2010), Die Musik nach dem Chaos: der Schöpfungsmythos der europäischen Vorzeit, Innsbruck.
Lincoln, Bruce (27 August 1991), Death, War, and Sacrifice: Studies in Ideology and Practice, Chicago.
Mallory, James P. (1991), In Search of the Indo-Europeans, London.
Mallory, James P.; Adams, Douglas Q., eds. (1997), Encyclopedia of Indo-European Culture, London.
Mallory, James P.; Adams, Douglas Q. (2006), The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World, Oxford.
Puhvel, Jaan (1987), Comparative Mythology, Baltimore.
Renfrew, Colin (1987), Archaeology & Language. The Puzzle of the Indo-European Origins, London.
Strzelczyk, J. (2007), Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań.
Watkins, Calvert (1995), How to Kill a Dragon: Aspects of Indo-European Poetics, London.
West, Martin Litchfield (2007), Indo-European Poetry and Myth, Oxford.
